Blok zincir teknolojisini her ne kadar sık duymaya başlasak da bu konu ile ilgili birçok kişide hala net olmayan noktalar mevcut. Bu yazımızda temel olarak blok zincir teknolojisini ve geleneksel veri tabanlarından farklarını ele alıyoruz.
Bu başlığı okumadan önce yazı dizimizin ilk içeriğini de incelemenizi tavsiye ederiz.
Blok zincir kavramı 2008 yılıyla birlikte hayatımıza giren Bitcoin ile birlikte anılmaya başlansa da çalışma prensiplerini dikkate aldığımızda görüyoruz ki aslında pek çok farklı amaca yönelik de kullanılabilecek bir teknoloji.
Blok zinciri, temel işleyiş şekliyle blok adı verilen veri yapılarında bilgi depolayan dijital defterler olarak tanımlanabilir. Bu tanıma göre de aslında bir çeşit veri tabanı olarak değerlendirilebilir. Merkezi bir sunucuya veya otoriteye gerek olmadan, merkezi güvenin internet ortamında dağıtılmasına dayalı bir sistemdir. Ancak klasik bir veri tabanından bahsediyorsak, bunlar için blok zinciri diyemeyiz çünkü her iki teknoloji de bilgi depolamasına rağmen tasarımları ve amaçları açısından farklıdır.
Verileri Bloklar Halinde Saklama ve Takip Etme
Blok zincir modeli, zinciri oluşturan bloklar ve bu blokları oluşturan kayıtlar olmak üzere iki temel kavramdan meydana gelir. Kayıtlar ilgili blok zincir yapısının üzerine oluşturulan her tür içerik bilgisidir. Bu bilgiler para transferi gibi bilgiler olabilir. Kayıtlar belirli periyotlarda birleştirilerek blokların içine yazılır ve bir blok oluşturulurken kriptografik özet algoritmaları ve dijital imza kullanılır. Birbirine bağlı bloklar biçiminde bilgiler depolandığı için herhangi bir blokta değişiklik yapılmak istenirse blok değiştirilmez, bunun yerine değişiklik yeni bir blokta saklanır.
Geleneksel Veri Tabanı Vs. Blok Zincir
Yukarıda bahsettiğimiz blok zincir özelliğinden farklı olarak, klasik bir veri tabanında bir kayıttaki görev tekrarlanmak ve değiştirilmek veya silinmek istenirse, veri tabanı üzerinden bu mümkündür. Genellikle yedeklenmiş, eski veya gereksiz veriler içerdiği düşünülen kayıtlar veri tabanlarından kaldırılır.
Veri tabanları merkezidir, merkezi bir kaynaktan yönetimi sağlanır. Blok zincir ise merkezi olmayan bir hesap defteri gibi ağdaki her bir katılımcının kendine ait bir hesap defteri kopyasına sahip olmasını ve tüm işlemleri görebilmesini sağlar. Tarafların merkezi bir yöneticiye ihtiyaç duymadan birbirleriyle bilgi paylaşmasına izin verir.
Blok zincirlerde karar vermek için fikir birliği mekanizması devreye girer. Ancak veri tabanlarında fikir birliğine güvenilmeyen durumlarda merkezi yönetim gerekir. Her bir blok, bir önceki blokla ilişkilendirilmiş ve şifrelenmiş bir bilgi ile korunur. Bu güvenlik önlemi, blok zincirlerinin hacklenmesini oldukça zorlaştırarak daha güvenli olmasını sağlar. Ayrıca mevcut bilgilerin kaydedildiği veri tabanlarından farklı olarak blok zincirler, ilgili bilgilerle birlikte daha önce yapılmış işlemlere ait bilgilerin takibini de mümkün kılar. Kendi işlem tarihlerinin arşivlerini tutarlar.
Blok zincirler kayıt sistemleri olarak kullanıldığından, işlemler üzerinden düşünüldüğünde veri tabanlarından daha yavaş kalacaktır.
Hangisi Tercih Edilmeli?
Bu farkları değerlendirdiğimizde blok zinciri veri tabanından daha iyidir, ya da tam tersidir demek doğru olmaz. İşleme prensibine göre her iki teknoloji de farklı amaçlar için daha verimli olacaktır. Örneğin veri tabanlarının aşağıdaki kullanımlar için tercih edilmesi çok daha idealdir;
•İlişkisel veriler
•İzleme verileri gibi sürekli güncellenmesi gereken veriler
•Gizli (kamuya açık olmayan) veriler
•Hızlı çevrim içi işlem gereken veriler
•Veri depolayan bağımsız uygulamalar
Diğer yandan, bahsettiğimiz gibi adı her ne kadar kripto paralarla birlikte anılsa da blok zincirlerinin çok farklı kullanım örnekleri vardır ve aşağıdaki durumlar için ideal çözüm sunacaktır;
•Değer transferi (Transfer of Value – Elektronik para, belge vs.)
•Değerli belgelerin yaratılması ve saklanması
•Güvenilir verilerin doğrulanması (kimlik vb.)
•Ortak anahtar doğrulama (Public Key Verification)
Kripto paralardan bahsederken blok zincir teknolojisinden de bahsetmek kaçınılmaz. Ancak blok zincir tabanlı elektronik oylamadan hasta veri yönetim sistemlerine, müşterini tanı (KYC) doğrulamasından belge depolamaya kadar bu teknoloji üzerinden çok farklı projeler de mevcut. Dolayısıyla önümüzdeki süreçlerde daha yoğun kullanımına tanık olacağımızı söyleyebiliriz. Kripto para ve blok zincir teknolojilerini kısaca ele aldıktan sonra serimizin son yazısında kripto paraların suçlarla ilişkisi, yaptırımlar ve Datactive çözümleri konularını ele alacağız.
Kaynaklar: